Laudemus Viros Gloriosos

Dan hu ktieb li fih aktar minn mija u għaxar ġrajja ta’ patrijiet Agostinjani li għamlu isem bejn l-1400 u s-sena 2000. Iżda dawn ir-rakkonti jmorru lil hinn mis-soltu biografiji qosra ta’ personaġġi tal-imgħoddi.

Dawn huma ġrajjiet mimlija anedotti dwar ħajjet kull wieħed minn dawn il-patrijiet, kemm jekk dawn seħħew f’Malta jew f’Għawdex u kemm jekk ġraw lil hinn minn xtut Malta.

Huma wkoll ġrajjiet ta’ esperjenzi personali ta’ x’kien jintqal dwar dawn il-patrijiet li isimhom jidher f’dan il-ktieb. B’hekk l-istejjer irrakkontati f’dan il-ktieb m’humiex biss frott ta’ riċerka fl-arkivji, anki jekk l-arkivji huma importanti biex setgħu jinkitbu il-ġrajjiet ta’ ħafna minn dawn il-personaġġi li kienu ntesew għal kollox.

Dan huwa ktieb li jfittex ir-raġunijiet storiċi għal numru ta’ ġrajjiet li kienu għaddew minnhom dawn il-patrijiet u għala ħafna minnhom spiċċaw jitfakkru bi kwadri taż-żejt. Dan hu ktieb li jispjega l-bidu ta’ din id-drawwa li jsir kwadru għal xi patri u janalizza l-evoluzzjoni kollha ta’ din id-drawwa sal-wasla tar-ritratti fotografiċi.

Dan il-ktieb jitfa’ dawl fuq is-sistema pedagoġika wżatha minn dawn il-patrijiet u juri l-organizzazzjoni interna li kienet teżisti fl-imgħoddi fi ħdan din il-komunità, fejn fi żmien meta s-safar kien diffiċli, studenti li juru inklinazzjoni għat-tagħlim kienu jintbagħtu jistudjaw barra minn xtutna. Ħafna drabi dawn kienu jmorru fl-Italja, b’mod partikolari fi Sqallija. Kienu jitkissru fit-Taljan u l-Latin. X’uħud kienu anki jitgħallmu u jsiru esperti tal-Għarbi. It-tagħlim tat-Taljan, il-Latin u l-Għarbi għenhom jiżviluppaw il-kunċett ta’ ‘patria’ li kienet tfisser titgħallem kif tħobb lil pajjiżek. Ikunu dawn il-patrijiet li l-aktar li baqgħu magħrufa għal mod kif ħaddmu l-ilsien Malti u ħallew warajhom kitbiet letterarji u oħrajn ta’ natura reliġjuża kemm f’ilsien arthom u anki f’ilsna oħra. Dan il-ktieb jwassal dawn il-ġrajjiet minsija biex l-għemejjel ta’ dawn l-irġiel jibqgħu mfakkra.